Để đo lường thái độ, kỹ năng, nhận thức của người học
Các tầng lớp học tập
Ngoài những lý thuyết và nghiên cứu về giáo dục, có lẽ
Bloom được hậu thế ghi nhớ nhiều nhất là nhờ ở công trình nghiên cứu và thiết
lập Bảng phân loại các tầng lớp nhận thức (Bảng Phân loại) do
Bloom đề xướng năm 1956. Theo ông, trình độ nhận thức của con người trải qua
các tầng lớp sau, từ thấp đến cao:
|
6
|
Đánh giá/phán đoán
|
|
5
|
Tổng hợp
|
|
4
|
Phân tích
|
|
3
|
Áp dụng
|
|
2
|
Hiểu thấu đáo
|
|
1
|
Kiến thức/Nhớ
|
Ở tầng thấp nhất là kiến thức, nghĩa là học sinh
biết được kiến thức qua sự truyền đạt của thầy. Làm thế nào để
thầy cô xác định được là học sinh biết? Cách đơn giản nhất là thử xem học sinh
có nhớ hay không, hay các hoạt động liên quan đến ký ức như: mô tả, kể
lại, đọc thuộc lòng, v.v...
Sau khi đã biết, trình độ nhận thức phải được nâng cao
lên đến tầng thứ hai. Đó là hiểu thấu đáo, vì rất nhiều khi học sinh học
thuộc lòng và nhớ rất giỏi, nhưng vẫn không thực sự hiểu. Làm thế nào để xác
định được là học sinh hiểu? Bloom đề nghị kiểm tra sự hiểu thấu đáo của học
sinh qua các hoạt động sau: tóm tắt nội dung, giải thích, trình bày lại bằng
những từ khác, thuyết trình, thảo luận, nhận biết các yếu tố, v.v...
Ở tầng thứ ba là áp dụng. Các từ khóa chính để
kiểm tra trình độ nhận thức ở tầng thứ ba gồm có: ứng dụng (công thức hay bài
học vào hoàn cảnh khác), chứng minh, giải quyết vấn đề, minh họa, tính toán, sử
dụng, thí nghiệm, v.v.
Ba trình độ này được xếp vào hạng trình độ nhận thức và
tư duy thấp, thuộc loại cơ bản.
Tầng thứ tư là phân tích. Các từ khóa chính để
kiểm tra trình độ nhận thức ở tầng này gồm có: phân loại, so sánh, đối chiếu,
diễn dịch, khảo sát, phân biệt, v.v.
Lên đến tầng thứ năm là tổng hợp. Các từ khóa
chính để kiểm tra trình độ nhận thức ở tầng này gồm có: kết hợp các phần tử có
quan hệ thành một tổng thể, soạn thảo một chương trình (âm nhạc, văn học, thi ca,
điện toán, v.v.), thiết kế, lập giả thuyết, hệ thống hóa, v.v.
Và tầng thứ sáu là đánh giá. Ở tầng này người
học phải có khả năng đưa ra những nhận xét, đánh giá, phê bình (tình huống, tác
phẩm, v.v.), đưa ra những đề nghị, tiên đoán, chứng minh, và lập luận dựa trên những
dữ kiện cụ thể đã được phân tích và tổng hợp ở hai tầng dưới. Đạt tới trình độ
này, người học coi như đã có đủ "hỏa hầu" trong tiến trình nhận thức
và học-tập. Trình độ từ tầng thứ tư đến thứ sáu thường được gọi là trình độ tư duy cao (higher level of thinking) và cũng là mục tiêu của cải cách giáo dục ngay tại Hoa Kỳ trong những năm gần đây.
| 6 | Sáng tạo |
| 5 | Đánh giá |
| 4 | Phân tích |
| 3 | Áp dụng |
| 2 | Hiểu |
| 1 | Nhớ |
